Det er stille i kirkerommet. Alle blikk er rettet mot kisten som er vakkert pyntet, men likevel så naken. Buketter og kranser bærer sterke følelser fra de sørgende: Takk for alt. Umistelig. På gjensyn.
Alt har si tid – også døden. De fleste knytter sterke, men ofte ulike følelser til møtet med døden. Likevel vil mange ha ønske om å ta avskjed og til å ta frem minner enten for å gjøre eget liv rikere – eller å avslutte en historie. Gravferd betyr mye for en reell følelsesmessig avskjed med den døde.
Sammen med båreandakten og eventuelt det å stelle den døde, kan gravferden gi søgretiden en god start. Gravferden kan gi sorgen en retning som i sin tid og på en individuell måte omdanner sorgen til en ressurs i livet til den enkelte. Minneord, kransepålegging, lystenning, skriftlesning og bønner gir de som er med, mulighet til å markere gravferden som en viktig hendelse i familien og vennekretsen.
Gangen i Seremonien
Ei gravferd i Den norske kyrkja har ein gudstenesteleg karakter. Dei einskilde liturgiske ledda, utsmykking, symbol og blomar, femnar både livet til den som er død og den kristne trua. Sentralt i seremonien er overgjevinga til Guds kjærleik som er sterkare enn døden. Den liturgiske fargen ved gravferd er fiolett.
Gravferda startar med preludium (inngangsmusikk), salme, nokre innleiande ord og ei bøn. Etter det framfører ein av dei pårørande eller presten minneord. I begge tilfelle vil det vera naturleg å kombinera informasjonen om den som er død med forteljingar om kva ho eller han har hatt å seia for dei som stod han/ho nær. Under minneorda er det også høve til å ha andre korte helsingar, kransepålegging, opplesing, musikk og lystenning.
Etter minneorda kan det koma ein salme eller eit musikkinnslag før presten eller ein av dei pårørande les frå Bibelen. Dersom det ikkje har vore ein salme før skriftlesinga, skal det koma ein salme her. Deretter held presten ein kort tale ut frå eit skriftord. Det blir så bedt ei bøn før alle ber Fadervår saman. Deretter kan det vera eit musikkinnslag før siste salme. Ved gravferder og ved sørgjehøgtider andre stader enn i krematoriet, blir kista boren ut under postludiet. Det er vanleg at representantar for den nærmaste familien eller vener av avdøde er med og ber kista.
Ved kistegravferd er det også skriftlesing ved grava før presten ber ei bøn og kista blir senka. Så følgjer jordpåkastinga. Under dette leddet kastar presten jord på kista tre gonger og seier: «Av jord er du komen, - til jord skal du bli, - av jorda skal du atter stå opp.» Ved bisetjing for kremasjon kan jordpåkastinga skje i kyrkja/kapellet.
Deretter les presten eit ord frå Bibelen. I dei fleste gravferder les ein orda frå 1. Peters brev i Det nye testamentet. Dei same orda les ein òg ved dåpshandlinga i kyrkja: Lova vere Gud, vår Herre Jesu Kristi Far, han som i si store miskunn har fødd oss på nytt til ei levande von ved Jesu Kristi oppstode fråd ei døde» (1. Pet 1,3).
Så fylgjer velsigninga og salme. I krematoriet har ein nedsenking etter siste salmen, deretter følgjer jordpåkasting, skriftord, velsigning og salme.
Retning for sorga
Etter eit dødsfall er det ulike skikkar og tradisjonar for kva dei pårørande ønskjer av ritual. Tilsette i den lokale kyrkjelyden og i gravferdsbyrået kan vera gode samtalepartnarar og gje rettleiing. Dei pårørande kan ta del i å stella den døde, og ein kan òg halda ein båreandakt i løpet av dei første dagane. Saman med gravferda kan desse handlingane gje eit verdig og tydeleg avskil med den døde. Dette kan vera ei hjelp for dei pårørande i dei første skritta vidare, og til å gi sorga og sørgjetida ei retning.
Planlegging og praktisk om gravferd